Rak płuc u osób, które nigdy nie paliły. Naukowcy coraz bliżej znalezienia przyczyn choroby

Większość osób, u których rozwinął się śmiertelnie niebezpieczny rak płuc, paliło w przeszłości lub wciąż pali papierosy. Mało kto wie jednak, że aż w jednej czwartej przypadków nowotwór płuc choroba dotyka pacjentów, którzy nigdy w życiu nie palili. Naukowcy postanowili przyjrzeć się z bliska tym niepokojącym przypadkom i zbadać ich przyczynę. Co się okazało?

W szeroko zakrojonym badaniu osób, które nigdy nie paliły papierosów, zidentyfikowano trzy unikalne podtypy raka płuc, które atakują bez znaczącego czynnika środowiskowego, takiego jak dym tytoniowy, azbest czy zanieczyszczenie powietrza.

Obserwujemy, że u osób, które nigdy nie paliły, istnieją różne podtypy raka płuc, które mają różne cechy molekularne i procesy ewolucyjne – wyjaśnia epidemiolog Maria Teresa Landi z Narodowego Instytutu Zdrowia Stanów Zjednoczonych

Palenie papierosów główną przyczyną raka płuc na świecie

Palenie papierosów wywołało ogólnoświatową pandemię raka płuc. Każdego roku diagnozowanych jest blisko 2 miliony przypadków zachorowań. Jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów – rocznie umiera na niego około 1,6 miliona ludzi. Stanowi on najczęstszą przyczynę zgonów z powodu raka u mężczyzn i jest na 2. miejscu pod tym względem u kobiet.

Wciąż jednak nie do końca wiadomo, jak i dlaczego ta niebezpieczna choroba rozwija się u tych, którzy nigdy nie palili.

Badanie nad nowotworem płuc u osób, które nigdy wcześniej nie paliły papierosów

Aby poznać odpowiedź na to pytanie, badacze wyselekcjonowali genomy zamrożonej tkanki nowotworowej pobranej od 232 osób, które nigdy nie paliły, a u których zdiagnozowano niedrobnokomórkowego raka płuc (zdecydowanie bardziej powszechny z dwóch głównych typów raka płuc). Po dokładnej analizie naukowcy zauważyli kilka sygnatur mutacyjnych, których nie dało się zaobserwować w zdrowych tkankach płuc. Co więcej, zaobserwowane zmiany różniły się od zmian, które mają miejsce w przypadku nowotworów u osób, które paliły papierosy, co sugeruje, że winy należy się doszukiwać w alternatywnej formie uszkodzenia płuc.

Choć badanie zostało przeprowadzone na stosunkowo niewielkiej grupie osób, wiele wskazuje na to, że rak płuc może być wynikiem wewnętrznych zmian organizmu, a nie tzw. stresorów środowiskowych.

Potrzebujemy szerzej zakrojonych badań, aby naprawdę zbadać wpływ biernego palenia tytoniu na rozwój raka płuc u osób nigdy nie palących – przyznaje Landi

Należy dodatkowo zaznaczyć, że pacjenci biorący udział w badaniu pochodzili głównie z Europy. Nie można zatem wykluczyć, że przyczyny nowotworów płuc w różnych zakątkach świata mogą mniej lub bardziej się od siebie różnić. Konieczne są więc badania, które zostaną przeprowadzone na pacjentach na szerszą skalę.

Naukowcom już na podstawie badań na niewielkiej grupie pacjentów udało się zidentyfikować trzy nowe podtypy raka.

Pierwszy, a zarazem najczęstszy podtyp został określony mianem „piano”, co w tłumaczeniu z języka włoskiego oznacza „miękki i cichy”. Ten podtyp wykazuje najmniej mutacji genomowych. „Piano”  jest powiązany z komórkami progenitorowymi, które mają swój udział w tworzeniu nowych komórki w płucach. Podtyp „piano” dał się również poznać z tego, że rozwija się bardzo powoli i można go wykryć nawet z 10-letnim wyprzedzeniem.

Drugi podtyp nie jest tak łatwy do wykrycia i w przeciwieństwie do pierwszego rozwija się znacznie szybciej. Został nazwany „mezzo-forte”, ponieważ jego mutacje genomowe są nieco „głośniejsze” i silniejsze.Ten typ raka płuc wydaje się być powiązany z mutacjami w genie receptora czynnika wzrostu (eGFR).

Ostatni podtyp raka płuc u osób niepalących określony został mianem „forte” i jest „najgłośniejszy” ze wszystkich pozostałych. Wykazuje mutację znaną jako podwojenie całego genomu, która jest również obserwowana w przypadkach nowotworu płuc u palaczy.

Jesteśmy na początku zrozumienia tego, jak nowotwory płuc ewoluują. Ta analiza pokazuje, że istnieje niejednorodność lub różnorodność przyczyn raka płuc u osób, które nigdy nie paliły – dodaje Landi

Wiedza o tym, co jest przyczyną nowotworu płuca u osób niepalących i czym różnią się od nowotworów wywołanych paleniem, ma kluczowe znaczenie dla podjętych metod leczenia. Już teraz naukowcy testują terapie ukierunkowane na mutacje w genie eGFR (drugi podtyp) i pewnego dnia mogą one okazać się skuteczne u osób z podtypem „mezzo-forte”.

Z drugiej strony podtyp „piano” będzie prawdopodobnie nieco trudniejszy do wyleczenia, ponieważ jego mutacje genetyczne wydają się mieć wiele czynników. Wycelowanie w nie wszystkie odpowiednimi lekami może być nie lada wyzwaniem. Badacze zauważają jednak, że jeśli uda się znaleźć środek farmaceutyczny, który zaburzy pracę komórek progenitorowych płuc, może to pomóc w powstrzymaniu rozwoju raka płuc podtypu „piano”.

Autorzy badań mają nadzieję, że ich badania zainspirują w przyszłości innych badaczy do pracy nad lekami na raka płuc, który dotyka osób, które nigdy nie zaciągnęły się papierosem. Z niecierpliwością czekamy na kolejne wnioski.

___________________________

*zdjęcia mają charakter poglądowy